Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ

                                                  Μεταμοντέρνοι γονείς

                                                                                            του Σταμάτη Μαμούτου

Η παιδικότητα βρίσκεται στο στόχαστρο των προοδευτικών ιδεών που επικρατούν στην μεταμοντέρνα νεωτερικότητα. Το παιδί ως ύπαρξη -και πολύ περισσότερο η παιδικότητα ως έμφυτη δυνατότητα αντίληψης των πραγμάτων, η οποία απαντάται σε κάθε ιστορική περίοδο ως γενικό γνώρισμα όλων των ημιδιαμορφωμένων συνειδησιακά ανήλικων ανθρώπων- φαίνεται ότι πρέπει να αλλοιωθεί προκειμένου να χωρέσει στους μεταμοντέρνους καιρούς. Μολονότι συστημικοί ακαδημαϊκοί υποστηρίζουν ότι συμβαίνει το αντίθετο, στην πραγματικότητα, μέσω των εκπαιδευτικών συστημάτων που διαμορφώνουν οι δυνάμεις του εξουσιαστικού φιλελευθερισμού καθώς και μέσα από την συντριπτική επικοινωνιακή επιρροή των ΜΜΕ και των ηλεκτρονικών μέσων κοινωνικής δικτύωσης, πραγματοποιείται καθημερινά μια προγραμματισμένη ώθηση των παιδιών να μάθουν να σκέπτονται νωρίς σαν τους ενήλικες.

Η απόπειρα αυτή έχει άμεσα αποτελέσματα. Τα παιδιά εξοικειώνονται νωρίς με τις αντιλήψεις του κόσμου των μεγάλων για αυτό και μένουν εσαεί ανώριμα. Γιατί, με το να εγκαταλείπουν την παιδικότητά τους για να φορέσουν το κοστούμι της λογικής των ενηλίκων, θυσιάζουν ένα μεγάλο μέρος αντιληπτικών δυνατοτήτων που φωλιάζουν στην παιδική ψυχή. Με αποτέλεσμα να διατηρούν καθ' όλη την διάρκεια της υπόλοιπης ζωής τους την αίσθηση αυτής της απώλειας και να δοκιμάζουν να την αναπληρώσουν με χρονικά καθυστερημένους παλιμπαιδισμούς, οι οποίοι συνήθως είναι επικίνδυνοι για την διανοητική ισορροπία. Ένας νους χρειάζεται την φαντασία, την έκπληξη, το δέος προς το άγνωστο και το μυστήριο, τον ανυπόκριτο αυθορμητισμό και όλα τα άλλα στοιχεία που αναπτύσσονται στο βασίλειο της παιδικότητας, προκειμένου να διαμορφωθεί σε όσο το δυνατόν πιο πλήρη δυναμική όταν ενηλικιωθεί. Αλλά στην εποχή του αυτοματοποιημένου ορθολογισμού και του αρπακτικού ωφελιμισμού λίγοι δείχνουν να το αντιλαμβάνονται. Στους μεταμοντέρνους καιρούς μας τα παιδιά πρέπει να αποκτήσουν όσο το δυνατόν νωρίτερα το σκεπτικό το μεγάλων.

Και, πράγματι, έτσι γίνεται. Τα αποτελέσματα είναι ορατά. Μόνο που οι ορθολογικοποιημένοι homo liberals της post modern νεωτερικής Ελλάδας αδυνατούν να κατανοήσουν τις συνέπειες. Και απορούν γιατί παρατηρείται τέτοια έξαρση της παιδικής εγκληματικότητας. Απορούν γιατί τα παιδιά του γυμνασίου, ακόμη και τα κορίτσια, αλληλομαχαιρώνονται και ληστεύονται καθημερινά μεταξύ τους. Απορούν γιατί ακόμη και παιδιά του δημοτικού σχολείου βιάζουν συμμαθητές τους (έγινε κι αυτό προσφάτως!!).

Ασφαλώς, πέρα από τα εκπαιδευτικά συστήματα της εξουσίας των προοδευτικών και πέρα από την χαοτικά ανεξέλεγκτη αλητεία των ΜΜΕ και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, που αποτελούν τους πολιορκητικούς κριούς της παιδικότητας, υπάρχει και η ευθύνη των γονιών για αυτά τα χάλια. Οι ανώριμοι άνθρωποι αδυνατούν να κηδεμονεύσουν σωστά τα παιδιά τους. Και, δυστυχώς, ο homo liberal της εποχής μας είναι ένας τραγελαφικά ανώριμος άνθρωπος. 

Επιβεβαίωσα την παραπάνω διαπίστωση μερικές μέρες πριν. Όταν έπινα ένα ποτήρι κρασί σε κατάστημα του κέντρου που είναι γνωστό για τις εντυπωσιακές του εποχιακές σκηνογραφήσεις, οι οποίες θυμίζουν ταινίες της Disney. Ήταν λίγες μέρες πριν την γιορτή του Halloween. Το συγκεκριμένο κατάστημα είχε διακοσμηθεί βάσει της ανάλογης θεματικής. Ο μικρός εσωτερικός του χώρος έμοιαζε με σκηνικό ταινίας του Τιμ Μπάρτον. Κολοκύθες με σαρδόνια χαμόγελα, ξωτικά και πλάσματα του σκότους, αράχνες και ευγενείς απέθαντοι, όλα απλώνονταν ολόγυρα με προσεγμένη σκηνογραφική προσέγγιση και υποστήριζαν την αισθητική του καταστήματος που παραπέμπει στον Ρομαντισμό της φανταστικής λογοτεχνίας με επίκεντρο το Halloween.

Ακριβώς επειδή η σκηνογραφία και ο στολισμός είχαν ως θέμα το Halloween και τον ρομαντικό τρόμο, τα διακοσμητικά αντικείμενα απέπνεαν μια αίσθηση του μακάβριου, δοσμένη βέβαια με ήπιο και καλλιτεχνικά φροντισμένο τρόπο. Τα αγάλματα του κόμη δράκουλα, οι σκελετοί και οι μεγάλες αράχνες, δεν ήταν κατασκευασμένα για να τρομάξουν αλλά για να διασκεδάσουν. Όπως συμβαίνει στο τρενάκι του τρόμου ή σε παρόμοιες θεματικές του λούνα παρκ, έτσι και τα αντικείμενα που συνέθεταν το σκηνογραφημένο σύνολο του συγκεκριμένου καταστήματος, μολονότι ήταν μακάβρια, σχεδιάστηκαν με χαμογελαστά πρόσωπα, με παιδικό ύφος στις γκριμάτσες τους και άλλα συναφή, που τα έκαναν να δείχνουν σαν παιδικά παιχνίδια παρά την μακάβρια θεματική τους.

Όμως για να γίνει αντιληπτή αυτή η καλλιτεχνική λεπτή γραμμή χρειάζεται να είναι κανείς ενήλικος, νεαρός ή τουλάχιστον παιδί. Όχι νήπιο. Το Halloween έχει συνδεθεί μέσω της διαφημιστικής προπαγάνδας, και κυρίως λόγω ταινιών του Hollywood ή βιβλίων φαντασίας, με την παιδική ηλικία. Γιατί, πράγματι, μέχρι πριν κάποια χρόνια τουλάχιστον, τα παιδιά ξεχύνονταν στους δρόμους των ΗΠΑ για να το γιορτάσουν, όπως ξεχύνονταν στην Ελλάδα για να πουν τα κάλαντα κατά την περίοδο των Χριστουγέννων. Επαναλαμβάνω, όμως, ότι είναι άλλο το παιδί και άλλο το νήπιο. Απερίσκεπτε μέσε Έλληνα της εποχής μας, ούτε αυτή την διαφορά δεν μπορείς να αντιληφθείς;

Μάλλον όχι. Αυτό, τουλάχιστον, συμπέρανα βλέποντας τους πελάτες που κατέκλυσαν το κατάστημα στο οποίο βρισκόμουν. Σε έναν χώρο που επικοινωνεί με την αισθητική του γοτθικού τρόμου, της επικής ρομαντικής νουβέλας και του μακάβριου, επειδή το marketing της εποχής έχει περάσει στο κοινό την εικόνα ότι το Halloween είναι μια γιορτή των παιδιών, με εξαίρεση δυο-τρεις παρέες που δείχναμε να αντιλαμβανόμαστε που βρισκόμασταν, ο χώρος είχε κατακλυστεί από οικογένειες με παιδιά, νήπια και βρέφη. Το αποτέλεσμα ήταν αναμενόμενα προβληματικό.

Γονείς με βρέφη σε μάρσιπους και νήπια που μόλις περπατούσαν, οι οποίοι περίμεναν μισή ώρα στην ουρά για να βρουν τραπέζι, μόλις έμπαιναν στο κατάστημα αντιμετώπιζαν το γοερό κλάμα των φοβισμένων τους νηπίων. Γιατί, πράγματι, είναι αναμενόμενο να φοβηθεί ένα πλασματάκι τριών ή δύο ετών όταν βλέπει ολόγυρα δράκουλες, νεκροκεφαλές και γιγάντιες αράχνες. Με αποτέλεσμα να αναγκάζει τους γονείς του να το παίρνουν στην αγκαλιά και να φεύγουν άρον άρον από το κατάστημα πριν καν προλάβουν να καθίσουν.

Υπήρχαν και οι γονείς που έφεραν πεντάχρονα και εξάχρονα παιδάκια στον συγκεκριμένο χώρο. Αυτά συμπεριφέρονταν σαν να βρίσκονταν στον παιδότοπο ή σε παιδική χαρά. Είχαν περάσει την νηπιακή ηλικία, κατά την οποία η συγκεκριμένη σκηνογραφία μπορεί να τα φόβιζε. Όμως δεν είχαν φτάσει στην παιδική ηλικία των εννιά, δέκα ή έντεκα ετών, στην οποία θα μπορούσαν να δείξουν ενδιαφέρον για όλο αυτό που απλωνόταν γύρω τους, να καταλάβουν κάτι από το περιεχόμενό του, να αισθανθούν δέος και, κυρίως, να το καταγράψουν στην μνήμη τους ως εμπειρία για να το θυμούνται. Τα πεντάχρονα παιδάκια λυσσομανούσαν στους χώρους της καφετέριας και πετούσαν κυριολεκτικά από τραπέζι σε τραπέζι, δίχως να δίνουν καμία σημασία στην γύρω σκηνογραφία. Είτε είχαν πάει σε κάποια παιδική χαρά για να παίξουν τραμπάλα είτε βρίσκονταν σε έναν χώρο αφιερωμένο σε ένα ξενικό έθιμο που έχει ως επίκεντρο τους νεκρούς και τον θάνατο, ήταν ένα και το αυτό.

Οι γονείς έβλεπαν τα πεντάχρονα νήπια να αγνοούν την αισθητική του περιβάλλοντος χώρου και δεν προβληματίζονταν. Τα είχαν εκπαιδεύσει να θεωρούν ψεύτικες τις νεκροκεφαλές και να αδιαφορούν για τα στολίδια του χώρου που συμβόλιζαν τον θάνατο. Τους είχαν ανοίξει τον δρόμο για τον ορθολογισμό. Όμως, όση ορθολογιστική παραπλάνηση και αν καταπιεί ο άνθρωπος της εποχής μας, όσο και αν αποφεύγει την συνειδητοποίηση της ύπαρξης του θανάτου, ο θάνατος είναι πάντα εκεί. Υπάρχει στο χείλος του βίου μας από την αυγή της ιστορίας και θα συνεχίσει να υπάρχει μέχρι το τέλος της.

Όποιος αποφεύγει να δει κατάματα αυτή την αλήθεια, αδυνατεί και να νικήσει πνευματικά τον θάνατο. Αδυνατεί να σκεφτεί τους νεκρούς του συγγενείς και φίλους, να τους στείλει έναν χαιρετισμό προς τον ουρανό, να δοκιμάσει να επικοινωνήσει νοερά με το επέκεινα. Είναι δέσμιος του φόβου της ύλης. Όμως ο θάνατος νικιέται από τον άνθρωπο στο πεδίο της υπάρχουσας ζωής μόνο μέσω της μνήμης, του πολιτισμού και της ιστορικής συνέχειας. Δεν νικιέται με το να καμωνόμαστε ότι δεν υπάρχει ή ότι τα σύμβολά του είναι ψεύτικα. Δύσκολο, βέβαια, να το καταλάβουν οι homo liberals. Με εκκωφαντική απόδειξη την συμπεριφορά των παιδιών τους.

Αν μπορούσα να συμβουλεύσω αυτά τα, αυτοματοποιημένα σαν εξαρτήματα μηχανών, άτομα της εποχής μας, θα τους έλεγα κάτι πολύ συγκεκριμένο. Κυρίες και κύριοι, αν για κάποιο λόγο σας ελκύει η αισθητική του Halloween και εν γένει οι παραμυθιακές ατμόσφαιρες, δεν χρειάζεται να ντρέπεστε να το παραδεχτείτε. Μην χρησιμοποιείτε τα νήπια και τα βρέφη σας ως προσχήματα για να βρεθείτε σε χώρους όπως αυτόν του Little Kook, προκειμένου να χαρείτε εσείς οι ίδιοι την υπάρχουσα σκηνογραφία.

Η αέναη παιδικότητα είναι κάτι διαφορετικό από την παιδική ηλικία. Η αέναη παιδικότητα υπάρχει ως δυνατότητα στις καρδιές των ενηλίκων, ασχέτως αν βρίσκεται σε εν υπνώσει κατάσταση. Είναι αυτή που όταν ενεργοποιηθεί μας κάνει να βλέπουμε την μαγεία γύρω μας, πέρα από την πεπερασμένη καθημερινότητα του κόσμου της υλικής εμπειρίας, και να συλλαμβάνουμε κάτι από την αληθινά ανθρώπινη διαχρονία που φιλοξενούν στον πυρήνα τους οι μύθοι. Η αέναη παιδικότητα είναι η πατρίδα της κάθε αληθινής καλλιτεχνικής έμπνευσης.

Αποτινάξτε την νοητική αντιληπτική φυλακή της αστικής κανονικότητας, που απαξιώνει κάθε τι που δεν είναι ωφελιμιστικά χρήσιμο και εξορίζει από την αντίληψη οτιδήποτε δεν είναι ορατό. Το ότι κάτι δεν είναι ορατό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει. Το ότι κάτι δεν αποτιμάται με χρηματικούς και υλικούς όρους δεν σημαίνει ότι είναι άχρηστο. Μην εγκλωβίζεστε στον αντιανθρώπινο καθωσπρεπισμό του εργαλειακού ορθολογισμού που υποτιμά ως παιδικό κάθε στοιχείο της σκέψης το οποίο σας φέρνει σε επαφή με το φανταστικό, το μεταφυσικό και το υπερβατικό. Μάθετε ότι σε αυτά που ο αστικός καθωσπρεπισμός υποτιμά βρίσκεται ο πυρήνας της ανθρωπιάς.

Σας αρέσει η ατμόσφαιρα του Halloween; Σας αρέσει η φανταστική λογοτεχνία και τα παραμύθια; Σας αρέσουν οι κινηματογραφικές ταινίες φαντασίας και τρόμου; Σας αρέσουν τα Χριστούγεννα; Αγαπάτε τους λαϊκούς θρύλους και τις παραδόσεις; Αν ναι, πολύ καλά κάνετε. Υπερασπιστείτε ευθέως τις επιλογές σας. Υπάρχει τρόπος να το κάνετε με επιστημολογική ακρίβεια και άρτια μεθοδολογία. Δεν έχουμε την απαίτηση να μάθετε την ιστορία ιδεών του Ρομαντισμού. Υπερασπιστείτε, όμως, τις επιλογές σας ως τέτοιες καθαυτές. Ως στοιχεία της προσωπικότητάς σας που δεν επιδέχονται απορρίψεις και ειρωνεία, ακόμη και αν έρθετε σε σύγκρουση με τις γυναίκες, τις φίλες ή τους φίλους σας. Θα σας βοηθήσει να κάνετε ένα σημαντικό βήμα προσωπικής απελευθέρωσης.

Ποιος ξέρει; Αν καταφέρετε να κάνετε το πρώτο βήμα μπορεί κάποτε να συνεχίσετε προς τα ενδότερα της ρομαντικής κοσμοαντίληψης και να παραδεχτείτε ότι σας γοητεύουν και οι πολιτικές της ιδέες. Και σίγουρα δεν θα χρειάζεται τότε να κρύβεστε πίσω από τα παιδιά σας ή να τα ταλαιπωρείτε πηγαίνοντάς τα σε δρώμενα που δεν μπορούν ακόμη να κατανοήσουν.