Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ

                                           Επαναλαμβανόμενες μικρές τελετουργίες

                                                                                               του Σταμάτη Μαμούτου

Κάθε χρονιά, τέτοια εποχή, απολαμβάνω με την ίδια αμείωτη ένταση τα μικρά τελετουργικά των εορταστικών ημερών. Βουλιάζω αναπαυτικά στο καθιστικό του σαλονιού, σβήνω τα φώτα και ανάβω τα χριστουγεννιάτικα λαμπιόνια. Βάζω στο παλιό στερεοφωνικό χριστουγεννιάτικα τραγούδια και αφήνομαι σε ένα παράλληλο ταξίδι. Η ματιά μου ταξιδεύει ακολουθώντας τους σπινθηρισμούς κι αγκαλιάζοντας νοερά τις γλυκές αποχρώσεις των λαμπιονιών.

Ταξιδεύουν, όμως, στην ψυχή μου και οι νότες από τα ηχεία. Λατρεύω να ακούω ξανά και ξανά τον Chris Rea να τραγουδά το «Driving Home For Christmas», το χριστουγεννιάτικο album των Jethro Tull, καθώς και την παιδική χορωδία του Τυπάλδου σε ελληνικά κάλαντα και γνωστά εορταστικά τραγούδια.

Το ατμοσφαιρικό ημίφως, πλέκοντας με τους χριστουγεννιάτικους ήχους ονειρικούς συνδυασμούς, με συνοδεύει σε έναν μαγικό κόσμο βαθύτερων αληθειών. Όσο η παγωνιά της νύχτας στέλνει τους χαιρετισμούς της με τον άνεμο στην μπαλκονόπορτα, αντιλαμβάνομαι το βαθύτερο περιεχόμενο των ημερών σαν ένα χρυσό εισιτήριο ταξιδιού με προορισμό τα ενδότερα της αλήθειας που φωλιάζει στον αφανή πυρήνα των πραγμάτων.

Η διαδρομή για τους κόσμους του αρχετυπικού φωτός ξεκινά απ’ το σαλόνι του σπιτιού μου και περνά από διάφορα μέρη. Διασχίζει το κέντρο των Αθηνών. Οι πρωινές, απογευματινές και βραδινές βόλτες στην στολισμένη Αθήνα είναι κι αυτές μικρά τελετουργικά μετάβασης. Περπατώ από τα Εξάρχεια στο Κολωνάκι και αντιστρόφως. Σταματώ στον Άγιο Διονύση για να ανάψω ένα κερί κι ανοίγω τις θύρες της ψυχής μου για να υποδεχτώ την μυσταγωγική μεγαλοπρέπεια του ναού. 

Περνώ από το καφέ Φίλιον, χαιρετώ έναν εργαζόμενο που είναι φίλος μου και ακούω στα πεταχτά ιστορίες για την καθημερινότητα του Κολωνακίου. Είναι το στέκι των κατοίκων της ιστορικής συνοικίας, σε αντίθεση με τα καφέ και τα κομψά μπαρ της πλατείας ή της Δεξαμενής, που φιλοξενούν περαστικούς επισκέπτες όπως εγώ. Μπαίνω σε κάποιο μπαρ, βυθίζομαι στο ημίφως και η ματιά μου κολυμπά στο μελόχρωμο ποτό του ποτηριού μου. Προσπαθώ να διακρίνω μικροσκοπικές υδρογείους να διαμορφώνονται στους αργούς κυματισμούς που διαγράφει ο πάγος καθώς λιώνει μέσα στο αλκοολούχο υγρό. Βγαίνω ξανά στον δρόμο και κατευθύνομαι στο αυτοκίνητο. Μέχρι να φτάσω κολλώ μερικές χριστουγεννιάτικες αφίσες της Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ. στους γύρω δρόμους.

Αν είναι πρωί επιλέγω άλλη διαδρομή. Προτιμώ τις δημόσιες συγκοινωνίες και κατεβαίνω απ' το Κολωνάκι με τα πόδια στην Ασκληπιού ή στην Ιπποκράτους. Περνώ για την καθιερωμένη βόλτα στα γνωστά κεντρικά βιβλιοπωλεία και δισκοπωλεία, συνεχίζοντας να περπατώ προς την Ομόνοια. Είναι οι μοναδικές μέρες της χρονιάς που τα βιβλιοπωλεία γεμίζουν με πελάτες. Η επαφή με το βιβλίο κατά την εορταστική περίοδο είναι ένα από τα τελευταία ωραία συνοδευτικά των εορτών που προσφέρει ανάσες ζωής στον χώρο των εκδόσεων. 

Κάθε παραμονή της πρωτοχρονιάς προστίθενται μερικά ακόμη μικρά τελετουργικά στην διαδρομή. Κάνω μια στάση στο προπατζίδικο της Ομόνοιας για να παίξω ένα τυχερό παιχνίδι. Σχεδόν κάθε χρόνο χάνω και συνεχίζω την διαδρομή προς την οδό Αιόλου. Κάποτε η Αιόλου ήταν το επίκεντρο των ψιλικών αγορών της παραμονής. Σήμερα έχουν απομείνει περίπου δέκα πάγκοι μικροπωλητών. Οι επισκέπτες είναι εμφανώς μειωμένοι αλλά η πρώτη εικόνα τους δείχνει να αντανακλά την παλιά λαϊκή και εργατική προέλευση των θαμώνων της συγκεκριμένης υπαίθριας αγοράς. Περνώ ανάμεσά τους και εισπνέω την αύρα μιας ατμόσφαιρας που παραπέμπει στην παλιά λαϊκή οικογένεια.

Σταματώ στο γωνιακό περίπτερο και παρατηρώ χαμογελώντας τα εξώφυλλα πολλών πανομοιότυπων εκδόσεων Καζαμία. Μοιάζουν με εκείνα βιβλίων της λογοτεχνίας του φανταστικού παλαιότερων εποχών. Καμιά φορά και με εξώφυλλα heavy metal ή occult rock δίσκων. Είναι πολύ συμπαθητικό βιβλιαράκι ο Καζαμίας. Μια επιπόλαιη ανάμιξη λαογραφίας, αστρολογίας, λαϊκής θυμοσοφίας και μαγειρικής, σε ένα (κάτι σαν) μεταφυσικό περιτύλιγμα, που αισθητικά φλερτάρει με τον Ρομαντισμό. Θυμάμαι τις γιαγιάδες μου να τον διαβάζουν. Κάποιες φορές αγοράζω έναν με εξώφυλλο που μ’ αρέσει για να το παρατηρήσω προσεκτικά και να διαβάσω επιγραμματικά τα περιεχόμενα στην διαδρομή της επιστροφής, αν βρω ελεύθερο κάθισμα στο λεωφορείο.  

Μέχρι τότε, συνεχίζω να περπατώ προς την πλατεία Συντάγματος. Περνώ απέναντι στην Σταδίου και ανεβαίνω την οδό Βουκουρεστίου. Είναι ένα από τα πιο πλούσια στολισμένα σημεία του κέντρου, που φιλοξενεί ορισμένα από τα ιστορικά καφέ των Αθηνών. Οι θαμώνες με τα βικτωριανά ημίψηλα καπέλα και τα ημίπαλτα της αριστοκρατίας του 19^ου αιώνα είναι κάθε χρόνο, παραμονές πρωτοχρονιάς, στο ίδιο τραπέζι. Αποτελούν πια μέρος του ντεκόρ της οπτικής εμπειρίας στο επαναλαμβανόμενα μυσταγωγικό εορταστικό μου φλανάρισμα.

Η στοά Σπυρομήλιου είναι το πλέον φανταχτερό σημείο της οδού Βουκουρεστίου. Θα ήταν και ολόκληρης της Αθήνας, αν δεν του έκλεβε την πρωτιά σε φανταχτερή χριστουγεννιάτικη διακόσμηση το Little Kook στου Ψυρρή.

Τεράστιες χριστουγεννιάτικες μπάλες και αστραφτερές κορδέλες κρέμονται από την διάφανη οροφή της στοάς Σπυρομήλιου, μουσικοί και παρουσιαστές διασκεδάζουν τους περαστικούς και στο βάθος υπάρχει ένα μικρό χωριό του Αγίου Βασίλη με τα ξωτικά του.

Φέτος επιμελήθηκε τον διάκοσμο και την θεματική προσέγγιση του χωριού των ξωτικών ο καλός φίλος Σταμάτης Βαρσάμος, με τον οποίο συνεργάζομαι στην οργάνωση του Μεσαιωνικού Φεστιβάλ της Ανδραβίδας.

Όσο οι γιορτές διαρκούν συνεχίζεται και η επανάληψη των μικρών καθημερινών τελετουργικών. Θέλω να εισπνεύσω όλο και περισσότερη χριστουγεννιάτικη αχλή. Θέλω να βιώσω στην μεγαλύτερη δυνατή ένταση τον μύθο των Χριστουγέννων. Θέλω να γεμίσω την ψυχή μου με το πνεύμα των ημερών. Ακόμη και η παρακολούθηση κινηματογραφικών προβολών και θεατρικών παραστάσεων αποκτά βαθύτερο περιεχόμενο αυτές τις γιορτινές ημέρες. Κάθε βόλτα στην πόλη, κάθε οπτική εμπειρία με χριστουγεννιάτικα φώτα, κάθε αναζήτηση μαγικών σημείων υπέρβασης των κοινών μέτρων αντίληψης που βρίσκονται κρυμμένα σε μυστικά σημεία των Αθηνών αποκτά ένα μυθικό υπόβαθρο.

Ναι, οι καλικάντζαροι της απαίσιας εποχής μας αλωνίζουν και είναι πάντα επικίνδυνοι. Οι κάγκουρες της μεταμοντέρνας παλιανθρωπιάς καραδοκούν, όντας έτοιμοι να μαχαιρώσουν, να πυροβολήσουν, να ληστέψουν, να επιτεθούν, γεμίζοντας τα δελτία ειδήσεων με μελανά συμβάντα που κατεβαίνουν σαν κοφτερές γκιλοτίνες για να πληγώσουν τον αιθέριο θόλο του μαγικού περιβάλλοντος των Χριστουγέννων. Ναι, οι παρωρίτες της εξουσίας σκαρώνουν αγυρτείες με τους εορτασμούς για να προκαλέσουν πολιτική φθορά στους αντιπάλους τους. Δυστυχώς, ο αγιασμός των Φώτων δεν θα είναι αρκετός για να απαλλάξει την γλυκιά μας γη από τις παρουσίες τους.

Όμως, ακόμη και σήμερα, στην εποχή που η ενδυνάμωση των πολιτικών καλικάντζαρων είναι πιο μεγάλη από ποτέ, ο μύθος των Χριστουγέννων υπάρχει στην μαγική του χώρα. Οι θύρες της μαγικής αυτής χώρας παραμένουν ανοιχτές για όσους θέλουν και μπορούν να την βρουν. Δοκιμάστε να την επισκεφθείτε ακολουθώντας τα ίχνη που χαράσσουν τα μικρά επαναλαμβανόμενα τελετουργικά της ζωής σας μέχρι το πέρας των εορταστικών ημερών.

Καλή χρονιά, με υγεία και κάθε καλό εύχομαι σε όλους τους φίλους της λέσχης μας.

 

Πολιτική σύγκρουση με φόντο τους εορτασμούς

Κάποτε οι εορτές, πέρα από το θρησκευτικό και πνευματικό περιεχόμενο που διέθεταν, θεράπευαν και μια κοινωνική ανάγκη. Αποτελούσαν αφορμή για να συντονιστούμε ως κοινωνικό σύνολο. Γίνονταν νοητές ως πολυήμερο τελετουργικό, που καταλάγιαζε για λίγες μέρες τις διαφορές μας και δυνάμωνε την κοινωνική συνοχή. Στην μεταμοντέρνα μας νεωτερικότητα φαίνεται ότι έχει πάψει να ισχύει και αυτό. Το φετινό παράδειγμα της πολιτικής σύγκρουσης κορυφής, εν μέσω εορτών, είναι ενδεικτικό της κατάντιας στην οποία κατρακυλά, εν μέσω χειροκροτημάτων άβουλων μαζανθρώπων, η κομματοκρατία του τόπου.

Γνωστός για τις κυνικές μεθοδεύσεις πολιτικής τακτικής που υιοθετεί, ο ηγέτης της Νέας Δημοκρατίας επέλεξε τους φετινούς εορτασμούς για να προβοκάρει πολιτικά τον πολιτικό του αντίπαλο δήμαρχο Αθηναίων. Από την άλλη, ο δήμαρχος έκανε στην αρχή των εορτών αδικαιολόγητα λάθη, τα οποία διευκόλυναν το έργο των αντιπάλων του. Και κάπως έτσι, την έναρξη της εορταστικής περιόδου ακολούθησε η έναρξη μιας πολιτικής αντιπαράθεσης που μεταφέρθηκε μέχρι την βάση της κοινωνίας, με αποτέλεσμα να χαθεί το περιεχόμενο των εορτασμών στο πεδίο του δημοσίου διαλόγου κάπου ανάμεσα στις αλλεπάλληλες συγκρούσεις για τις φιέστες και τους πολιτικούς τους συμβολισμούς. Σε τηλεοπτικά παράθυρα και σε ραδιοφωνικές εκπομπές για αρχή και, κυρίως, στον διαδικτυακό υπόνομο των τρολς εν συνεχεία, μια νέα πολιτική λασπομαχία πραγματοποιήθηκε μολύνοντας το αιθέριο πλέγμα των εορταστικών ημερών. Για μια ακόμη φορά αποδείχτηκε ότι οι Έλληνες των καιρών μας είναι ανίκανοι ακόμη και να γιορτάσουν χωρίς να τσακωθούν.  

Ο Χάρης Δούκας επέλεξε να ανοίξει την περίοδο των εορταστικών εκδηλώσεων μάλλον νωρίς. Ήταν ακόμη Νοέμβριος όταν διοργάνωσε την τελετή έναρξης του προγράμματος των χριστουγεννιάτικων εορτασμών στην πλατεία Συντάγματος. Όπως γίνεται αντιληπτό, αυτές οι εκδηλώσεις, λόγω του μαζικού ενδιαφέροντος που προσελκύουν, συνιστούν μεγάλες ευκαιρίες για τον εκάστοτε δήμαρχο να δείξει τις ιδέες και την οργανωτική του ικανότητα. Αυτό, βέβαια, ήταν αναμενόμενο ότι θα κινητοποιούσε και τους πολιτικούς σαμποτέρ του Μαξίμου. Με αποτέλεσμα, την ώρα που ο δήμαρχος παρουσίαζε την υποτιθέμενη φιέστα έναρξης της εορταστικής περιόδου, να ξεδιπλωθεί η πρώτη πράξη του «εορταστικού σκέλους» της επικοινωνιακής του υπονόμευσης.

Ο Δούκας ετοιμαζόταν για ένα πρώτο χριστουγεννιάτικο πάρτι. Ωστόσο, ο χώρος της ομιλίας του γέμισε με αλαλάζοντες Αλβανούς μετανάστες, οι οποίοι -για πρώτη φορά στα τόσα χρόνια παραμονής τους στην Ελλάδα- αποφάσισαν να αλωνίσουν στην Αθήνα, γιορτάζοντας την ημέρα της εθνικής τους επετείου. Προφανώς οι αρχές θα μπορούσαν να τους είχαν περιορίσει σε άλλο σημείο του κέντρου. Όμως, είναι κι αυτές οι ΝΑΤΟϊκές γεωπολιτικές συμμαχίες της κυβέρνησης, που της δίνουν προνομιακή πρόσβαση σε μεταναστευτικές κοινότητες αμερικανικών συμφερόντων. Με αποτέλεσμα το Μαξίμου να την φέρει στον δήμαρχο μέσα στην, «συμπεριληπτική» ιδεολογικά, έδρα του.

Πάντως, πέρα από την αλβανική δυσάρεστη έκπληξη εκείνης της βραδιάς, η αλήθεια είναι ότι ο δήμαρχος έβαλε και μόνος του αυτογκόλ. Κανείς δεν κατάλαβε γιατί διοργάνωσε την τελετή έναρξης των εορταστικών εκδηλώσεων ενώ δεν είχε ολοκληρωθεί ούτε το ένα πέμπτο του στολισμού της πόλης. Είναι κατανοητό ότι ο χριστουγεννιάτικος στολισμός μπορεί να αποτελεί κοπιαστική εργασία για τους υπαλλήλους του Δήμου. Ο δήμαρχος ενδέχεται να έδωσε την ευχέρεια στους υπαλλήλους να στολίσουν την πόλη σταδιακά. Ωστόσο, εφόσον διοργάνωσε την έναρξη των εορτασμών και κάλεσε τα τηλεοπτικά ΜΜΕ, η εικόνα που αποτυπώθηκε σε όσους παραβρέθηκαν ή είδαν τηλεοπτικά την έναρξη ήταν αυτή μιας αστόλιστης Αθήνας, με μόνη εξαίρεση τα λαμπιόνια, το δέντρο και δυο ζαχαρωτά τα οποία είχαν τοποθετηθεί στην (άδεια κατά τα άλλα) πλατεία Συντάγματος.

Δυστυχώς, ο στολισμός της πλατείας Συντάγματος παρέμεινε αδικαιολόγητα λιτός μέχρι το τέλος των εορτών. Δεν ήταν η καλύτερη επιλογή για μια χώρα που διαθέτει ως βαρύ πυροβολικό της οικονομίας της τον τουρισμό. Ένα τρενάκι και δυο τρία ξωτικά θα μπορούσαν να γεμίσουν κάπως τον, άχαρα αδειανό, χώρο της πλατείας Συντάγματος, χωρίς μεγάλο επιπλέον κόστος. Απορία προκαλεί και η μη τοποθέτηση στολιδιών που βλέπαμε τα προηγούμενα χρόνια στην πλατεία (η φωτισμένη αρκούδα, το φωτισμένο τρενάκι κλπ). Σε γενικές γραμμές, μέχρι και τις, τωρινές, τελευταίες ημέρες της εορταστικής περιόδου, η πλατεία Συντάγματος συγκέντρωσε εμφανώς λιγότερους επισκέπτες από τα προηγούμενα χρόνια.

Τουλάχιστον, μετά την ατυχή τελετή έναρξης της εορταστικής περιόδου, άρχισε σταδιακά να στολίζεται το υπόλοιπο κέντρο. Τοποθετήθηκαν τα εντυπωσιακά κρεμαστά φώτα στους στύλους φωτισμού, που δημιουργούν την αίσθηση μιας ατελείωτης φωτεινής αψίδας από το Χίλτον μέχρι τα προπύλαια του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Φωτισμένα αερόστατα και χριστουγεννιάτικα δέντρα, που μέχρι πέρυσι τοποθετούνταν στην πλατεία Συντάγματος, απλώθηκαν σε διάφορα σημεία του κέντρου (Κλαυθμώνος, Κοραή). Σωστή ως ιδέα η διασπορά αλλά μόνο αν μπορεί να υποστηριχθεί από το ανάλογης έντασης υπόβαθρο. Αντιθέτως, αν τοποθετούνται μεμονωμένα στολίδια εδώ κι εκεί μάλλον δεν βλέπουμε κάποιο εντυπωσιακό αποτέλεσμα.

Όσο περνούσαν οι μέρες όλα έδειχναν ότι η νέα δημοτική αρχή είχε βρει έναν βηματισμό στην οργάνωση και την σκηνογραφία των εορταστικών εκδηλώσεων. Κάπου στα μέσα Δεκεμβρίου ολοκληρώθηκε η διασπορά των αντικειμένων του δημοτικού στολισμού της πόλης στα διάφορα επιλεγμένα σημεία και ολοκληρώθηκε ο στολισμός των εξωτερικών χώρων του κέντρου. Ο Δούκας ετοιμαζόταν για την μεγάλη φιέστα της βραδιάς αλλαγής του έτους. Όμως τότε το επιτελείο επικοινωνιακής στρατηγικής του Μαξίμου ξαναχτύπησε.

Όπως γνωρίζει όλη η δημοσιογραφική πιάτσα, το Μαξίμου ανάγκασε τον περιφερειάρχη Αττικής να πραγματοποιήσει ανταγωνιστικές φιέστες, με συναυλίες και στολισμό, στο Πεδίον του Άρεως. Η κατάσταση έδειξε να φτάνει στα άκρα με την ανακοίνωση του περιφερειάρχη (έπειτα από πιέσεις του Μαξίμου) που μας ενημέρωσε ότι θα διοργάνωνε συναυλία και γιορτή αλλαγής του έτους την ίδια ώρα με την παραδοσιακή φιέστα του Δήμου Αθηναίων. Είναι σαφές ότι οι συγκεκριμένοι πολιτικοί (που, τραγελαφικά, στηρίζονται από τα σχετιζόμενα με την Εκκλησία στρώματα της ελληνικής κοινωνίας) δεν υπολογίζουν ούτε στο ελάχιστο την εθνική συνοχή, την θρησκευτική παράδοση και την αξιοπρέπεια. Στοχεύουν έναν πολιτικό αντίπαλο και τον χτυπούν, άνευ αναστολών, με έναν τρόπο εμπνευσμένο από την κουλτούρα του ισραηλινού κράτους και των μυστικών υπηρεσιών του. 

Η πολιτική αντιπαράθεση που είχε ως φόντο τις εορτές ολοκληρώθηκε με την πρωτοφανή απόφαση της κυβέρνησης να μην δείξει, μέσω της δημόσιας τηλεόρασης, το εορταστικό πρόγραμμα του Δήμου Αθηναίων για την αλλαγή της χρονιάς. Σιγά που θα σε άφηναν, Χάρη Δούκα, να παρουσιάσεις ένα γεγονός με τόση συμβολική σημασία και με τέτοια αναμενόμενη τηλεθέαση. Από την μεριά του ο δήμαρχος κατάφερε να πάρει κι αυτός έναν πόντο ανταποδίδοντας σε αυτό το σημείο της πολιτικής αντιπαράθεσης. Και, μάλιστα, ανταποδίδοντας με έναν τρόπο εντυπωσιακό και εξίσου προβοκατόρικο.

Η εικόνα του δημάρχου να μετρά σε πανελλαδική τηλεοπτική μετάδοση αντίστροφα τα εναπομείναντα δευτερόλεπτα μέχρι το πέρας του 2024 και την είσοδο στο 2025 με τις παλαιστινιακές σημαίες να ανεμίζουν σε πρώτο πλάνο, ήταν ένα αιχμηρό καρφί στα πλευρά της εβραιοκρατούμενης κυβερνητικής τάξης των ημερών μας. Μάταια προσπάθησε ο εικονολήπτης της ΕΡΤ να αλλάξει το πλάνο, κάνοντας αμήχανα και άνευ νοήματος τηλεοπτικά κάδρα σε διαφορετικά σημεία της πλατείας Συντάγματος. Ήταν αναγκασμένος να εστιάσει στο πρόσωπο του ανθρώπου που άλλαζε τον χρόνο. Και όταν το έκανε έδειχνε, θέλοντας και μη, τις παλαιστινιακές σημαίες να κυματίζουν κάτω από την φωτεινή επιγραφή 2025.

Κάπως έτσι ολοκληρώθηκε η πολιτική αντιπαράθεση με φόντο τους χριστουγεννιάτικους εορτασμούς. Με το παραδοσιακό τελετουργικό συμβολικής ενότητας της ελληνικής κοινωνίας να τσαλαπατιέται στον βωμό της αδίστακτης πολιτικής αντιπαράθεσης. Με το Μαξίμου σταθερά σε φόρμα όταν πρόκειται για πρακτική εφαρμογή μεθοδεύσεων επικοινωνιακής υπονόμευσης εγχώριων αντιπάλων και με τον νέο δήμαρχο Αθηναίων να παίρνει το βάπτισμα του πυρός της πολιτικής σύγκρουσης σε επίπεδο κορυφής του ελλαδικού πολιτικού συστήματος ως κύριος αντιπολιτευτικός παίκτης.

Κλείνοντας οφείλω να συμπληρώσω ότι η πολιτική αντιπαράθεση δεν σηματοδοτεί, σε καμία περίπτωση, ιδεολογικές διαφοροποιήσεις. Έχουμε να κάνουμε με δύο αντιμαχόμενους πόλους του ίδιου συστήματος, της ίδιας φιλελεύθερης εξουσιαστικής ιδεολογίας. Είναι πολύ χαρακτηριστικό ότι ο δήμαρχος Αθηναίων δήλωσε ικανοποιημένος επειδή οι φετινοί δημοτικοί εορτασμοί και ο στολισμός της πόλης κόστισαν, για πρώτη φορά μετά από αρκετά χρόνια, λιγότερα από διακόσιες χιλιάδες ευρώ. Αν τα χρήματα που δεν δαπανήθηκαν για τους εορτασμούς πήγαιναν σε κάποιον δηλωμένο οργανωτικό σκοπό ή σε μια φιλανθρωπία θα είχε ένα ενδιαφέρον το επιχείρημα. Ωστόσο, το να δηλώνει ικανοποίηση ένας πολιτικός για το γεγονός ότι έκανε περικοπές εξόδων που προορίζονταν για δημόσιους σκοπούς, χωρίς να υπάρχει κάποιος ρητά συγκεκριμένος λόγος που υπαγόρευσε αυτή την επιλογή, καταδεικνύει πόσο βαθιά έχει διεισδύσει σε όλο, σχεδόν, το φάσμα του πολιτικού στερεώματος η (νεο)φιλελεύθερη αντίληψη των πραγμάτων. 

Οι πολιτικοί της χώρας χαίρονται γιατί κάνουν οικονομία, γιατί δαπανούν λίγα. Χωρίς να υφίσταται συγκεκριμένος λόγος. Η συγκεκριμένη αντίληψη έχει μετατραπεί σε μηχανισμό νοητικού ελέγχου της πολιτικής σκέψης. Οι μηχανισμοί των Βρυξελλών κατάφεραν, μέσω των μνημονιακών πολιτικών, να δηλητηριάσουν την τελευταία δεκαετία τον νου του μέσου Έλληνα. Ο μέσος Έλληνας -ασχέτως πολιτικού χώρου στον οποίο δρα- μετατρέπεται σε μέσο Ισραηλινό, σε μέσο καλβινιστή, σε μέσο μικροαστό Νεοϋορκέζο. Δηλαδή, σε κάτι διαφορετικό από αυτό που είναι. Ο φιλελευθερισμός εγκαθιδρύεται ως θέσφατο, ως απαραβίαστη πολιτική θεοκρατία, ως ενστικτώδης πολιτικός προσανατολισμός. Και, δυστυχώς, δείχνει ανθεκτικός στο ράντισμα με αγιασμό που αναμένουμε στην εορτή των Φώτων.