Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ

    Η Ηθική του Παιχνιδιού: Παρουσίαση του νέου βιβλίου των εκδόσεων Κλέος

                                                                                             του Θανάση Λάμπρου

Η Ηθική του Παιχνιδιού είναι ένα βιβλίο πολύ διαφορετικό απ’ όσα έχω συνηθίσει να παρουσιάζω έως τώρα. Αντλεί τον τίτλο του από το αντίστοιχο ομότιτλο δοκίμιο του Κάρολου Μπωντλαίρ και κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Κλέος, που αποτελούν το εκδοτικό σκέλος της Φοιτητικής Λέσχης Φανταστικής Λογοτεχνίας. Είναι ένα πολυσυλλεκτικό βιβλίο, που αποτελείται, τόσο από μια συλλογή κειμένων όσο και διηγημάτων, με κύριο άξονα τους το «παιχνίδι» και το πώς αυτό παίζει καταλυτικό ρόλο στην φαντασία, τον ψυχισμό και την ολοκλήρωση του ανθρώπου μέσα από την κοσμοθεωρία του κινήματος του Ρομαντισμού.

Άλλωστε, όσοι συμμετέχουν σε αυτό το βιβλίο, με κείμενα τους, είναι γνωστοί για την αγάπη τους για το Ρομαντικό κίνημα και την επιρροή που έχει ασκήσει πάνω τους· διαμορφώνοντας τον τρόπο σκέψης τους, αναπτύσσοντας μια στάση ζωής και κοσμοαντίληψης.

Το βιβλίο ξεκινάει με έναν πρόλογο του Σταμάτη Μαμούτου, στον οποίο εισάγεται ο αναγνώστης στην φιλοσοφία όσων πραγματεύονται στις σελίδες του. Διαβάζοντας, από την πρώτη κιόλας σελίδα, ο αναγνώστης έρχεται αμέσως σε επαφή με το ύφος και την ιδέα πίσω από αυτό το βιβλίο. Καταφέρνει να «πυροδοτήσει» το ενδιαφέρον του, θέτοντας από την αρχή την βάση πάνω στην οποία πατάει η κοσμοθεωρία αυτού του βιβλίου.

Όπως διαβάζουμε σχετικά:

[…] Είμαστε ρομαντικοί και προσπαθούμε να μείνουμε για πάντα παιδιά. Γιατί στον πυρήνα της αέναης παιδικότητας φωλιάζουν πρωταρχικοί κώδικες ήθους και τρόποι διαφορετικοί από εκείνους της υπολογιστικής σκοπιμότητας, του ωφελιμιστικού ανταγωνισμού και των λοιπών παθογενειών του νεωτερικού κόσμου των ενηλίκων […]

[…] Είμαστε ρομαντικοί και αντιλαμβανόμαστε ότι το παιχνίδι αποτελεί σημείο μιας διανοητικής γραμμής που ενώνει, μέσω της φαντασίας, το αρχετυπικό πέραν του υλικού κόσμου με το περιβάλλον της ιστορικής εμπειρίας […]

Στον πρόλογο, λοιπόν, ο Σταμάτης Μαμούτος, θα μυήσει τον αναγνώστη, με ένα περιεκτικό αλλά πολύ εύστοχο τρόπο, στις αρχές και τις αξίες που διέπουν το Ρομαντικό κίνημα, θα μας μιλήσει για την αέναη παιδικότητα, την σπίθα εκείνη που πυροδοτεί την φαντασία, η οποία για τους Ρομαντικούς αποτελεί την ύψιστη αιχμή του πνεύματος. Θα γνωρίσουμε τον Κάρολο Μπωντλαίρ, αυτόν τον αιρετικό, αντισυμβατικό διανοητή και ποιητή, τις θέσεις του και τις αντιλήψεις του που αφομοίωναν τα στοιχεία του αντιδιαφωτιστικού Ρομαντισμού, τον τρόπο ζωής του. Μια σύντομη, αλλά σφαιρική παρουσίαση ενός εκ των «καταραμένων» της γενιάς του.

Το πρώτο μέρος του βιβλίου, ανοίγει, όπως είναι εύλογο με το όμοτιτλο δοκίμιο του Κάρολου Μπωντλαίρ. Ξεκινώντας με μια καταγραφή ενός γεγονότος από την παιδική του ηλικία, ο Μπωντλαίρ ξετυλίγει το κουβάρι της σκέψης του για την σημασία του παιχνιδιού, την ανάγκη των παιδιών για παιχνίδι και το πώς αυτό διαμορφώνει και σμιλεύει τον ψυχισμό και την ανάπτυξη τους μέσα από την ενασχόλησή τους με αυτό.

Η απελευθέρωση που προσφέρει, η φαντασία που αναπτύσσει, η κοινωνικοποίηση, η απόλαυση του να «ξεζουμίσεις» όλη την χαρά του παιχνιδιού ως υλικού αντικειμένου. Όπως αναφέρει συγκεκριμένα σε κάποιο σημείο του δοκιμίου του:

[…] Το παιχνίδι αποτελεί την πρωταρχική μύηση του παιδιού στην τέχνη. Ή, μάλλον, αποτελεί γι’ αυτό την πρώτη του συνειδητοποίηση της πραγματικότητας […]

Μια διαδικασία που σύμφωνα με τον Μπωντλαίρ, θα προετοιμάσει και θα διαμορφώσει τον χαρακτήρα και την στάση του μετέπειτα ενήλικα.

Το βιβλίο συνεχίζει, στο δεύτερο μέρος του, με κείμενα του γνωστού σε πολλούς από εμάς Sun Knight. Όσοι, ηλικιακά, είσαστε στα 40+ και διαβάζατε το περιοδικό Metal Hammer, στις αρχές των 90s, θα θυμάστε σίγουρα την κλασσική στήλη «War Flag of the Sun» που υπέγραφε ο Sun Knight, η οποία αργότερα συνέχισε την πορεία της ηλεκτρονικά, μεταπηδώντας στο εξαιρετικά ενδιαφέρον ιστολόγιο War Flag.

Στο κομμάτι αυτό του βιβλίου ο Sun Knight δανείζει έξι κείμενα του, ένα για κάθε παιχνίδι που σημάδεψε την παιδική του ηλικία. Σε αυτά τα κείμενα παρουσιάζει στον αναγνώστη το κάθε παιχνίδι ξεχωριστά, μας τα περιγράφει, μοιράζεται τα συναισθήματα του για αυτά και τις όμορφες στιγμές που βίωσε, ως παιδί, μαζί τους.

Ως ενήλικας, μέσα από ένα νοσταλγικά ρομαντικό τρόπο, μας αναφέρει τον αντίκτυπο των παιχνιδιών του στην μετέπειτα διαμόρφωση του χαρακτήρα και του ψυχισμού του. Μια «μυητική», εσωτερική δοκιμασία, μια «μεταφυσική» προσέγγιση στα αντικείμενα που τον σμίλεψαν ως άνθρωπο, κρατώντας τα στην μνήμη του, στη μονίμως αναζωπυρωμένη φλόγα της «παιδικότητας» που δεν έσβησε ποτέ μέσα του.

Και σε αυτό το σημείο, περνάμε στο τρίτο μέρος, το οποίο είναι αυτό το οποίο προσεγγίζει το κομμάτι της λογοτεχνίας του Φανταστικού. Ο Σταμάτης Μαμούτος, με τέσσερα μικρά διηγήματα του, ολοκληρώνει την πολυσυλλεκτική αυτή προσπάθεια που έχει επιχειρηθεί μέσα στις σελίδες του βιβλίου.

Με μια ιδιαίτερα νοσταλγική νότα και μια συγκινησιακά -σε περιπτώσεις- φορτισμένη διάθεση, ανασύρει μνήμες τόσο από την παιδική όσο και την ύστερη ενήλικη ζωή του και τις «δένει» με περίτεχνο τρόπο μέσα από μια αλλόκοτη, σουρεαλιστική αφήγηση. Το «πραγματικό» καταρρέει και ενώνεται με το «φανταστικό» και χέρι-χέρι δημιουργούν ένα περιβάλλον στο οποίο συγγραφέας και αναγνώστης χάνονται μέσα στα «μαγικά» περάσματα και τους δαιδαλώδεις λαβυρίνθους του μυαλού.

Τα παιχνίδια, τόσο στην υλική μορφή τους όσο και στην «μεταφυσική» διάσταση τους, που την αποκτούν μέσα από την ενασχόληση με αυτά, μέσα από αυτό που καταφέρνουν να δημιουργήσουν στην ψυχή του κατόχου τους, στην πυροδότηση της φαντασίας, στην ενσυνείδητη αφοσίωση τους για αυτό που είναι προορισμένα, είναι και σε αυτό το κομμάτι του βιβλίου ο κύριος πυρήνας που συνδέει τα διηγήματα.

Έχει πολύ ενδιαφέρον ότι ο Μαμούτος βάζει στην αφήγηση και επιτραπέζια παιχνίδια στα οποία πρωταγωνιστούν γνωστοί ήρωες της λογοτεχνίας του φανταστικού, όπως ο Ταρζάν και ο Ζορρό. Έχοντας βαθιά γνώση της βιβλιογραφίας των συγκεκριμένων ηρώων, ο Μαμούτος για τις ανάγκες της αφήγησης τους κάνει να ζωντανεύουν μέσα από τα κουτιά των επιτραπέζιων παιχνιδιών και να εμπλέκονται σε δράσεις και διαλόγους μαζί του, η οποία έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και βάθος.

[…] «Στους δικούς μας κόσμους οι συνθήκες είναι διαφορετικές» μου είπε ο Ταρζάν, μόλις οι τέσσερις δυσδιάστατοι άνδρες γύρισαν ξανά προς το μέρος μου.

«Όμως οι ιδέες που μας έχουν γεννήσει ίδιες. Γι’ αυτό και εμείς μπορούμε να διαβαίνουμε πότε-πότε, τα σύνορα του δικού σου κόσμου» συμπλήρωσε ο Υπεράνθρωπος. Αλλά η αλήθεια είναι ότι χρειάστηκε να περάσουν πολλά χρόνια για να καταλάβω τι εννοούσε» […]

Η αφήγηση είναι περισσότερο μια «βιωματική» εξιστόρηση σκέψεων, μνήμης, απόψεων, αστείρευτης φαντασίας, τοποθέτησης ιδεών και τελικώς της ανάδειξης αυτής της «μαγικής» εμπειρίας· της διαδρομής από την παιδική ηλικία στην ενηλικίωση, πάντα με οδηγό την άσβεστη φλόγα της παιδικότητας!

Η Ηθική του Παιχνιδιού είναι μικρό βιβλίο, είναι όμως τόσο πλούσιο σε ιδέες και συναισθήματα· και μεταδίδει την φιλοσοφία των κειμένων του και την κοσμοθεωρία του στον αναγνώστη τόσο άμεσα και έντονα. Είναι σίγουρο πώς όταν θα ξεκινήσετε να το διαβάζετε, θα ανατρέξετε πάλι σε σημεία, θα εντοπίσετε κάτι το οποίο θα μιλήσει βαθιά μέσα σας. Είναι ένα μικρό βιβλίο το οποίο θα ανασύρει μνήμες, θα ξυπνήσει το παιδί μέσα σας· αν είστε γονείς είναι σίγουρο πως θα σας κάνει να σκεφτείτε διαφορετικά