Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ

                                                     Ανταπόκριση από το pop culture festival

                                                                                             του Σταμάτη Μαμούτου

Τον τελευταίο καιρό πραγματοποιούνται όλο και περισσότερες, μεγάλης έκτασης, εκδηλώσεις με θέμα τα comics, την λογοτεχνία και τα παιχνίδια (ηλεκτρονικά, ρόλων και επιτραπέζια) που οι θεματικές τους είναι προσανατολισμένες στο ευρύτερο πεδίο του φανταστικού. Όπως έχω γράψει και παλαιότερα, αυτό είναι κάτι με θετική και αρνητική ανάγνωση. Θετική, γιατί φανερώνει ότι υπάρχει πλέον μαζικό ενδιαφέρον για το λογοτεχνικό και καλλιτεχνικό πεδίο του φανταστικού. Αλλά και αρνητική, γιατί το σύγχρονο φανταστικό έχει χάσει την επαφή του με τις ρομαντικές του ρίζες, έχει απολέσει μέρος της συνέχειας των καταβολών του από την κοσμοθεώρηση του Ρομαντισμού, με αποτέλεσμα να αιχμαλωτίζεται σε έναν επιδερμικό μεταμοντερνισμό εντός του οποίου η διανοητική δυναμική και η πνευματική ουσία της φαντασίας στην λογοτεχνία και τις τέχνες εξατμίζονται σε εμπορικά πανηγύρια και προσαρμόζονται στην επικρατούσα ιδεολογία του παγκοσμιοποιημένου αμερικανισμού. Έχοντας αυτά κατά νου παρακολουθώ τις διάφορες εκδηλώσεις κριτικά και προσπαθώ να κρατώ τα θετικά τους στοιχεία.

Η τελευταία από αυτές τις εκδηλώσεις που πραγματοποιήθηκε ήταν το pop culture festival, το οποίο έλαβε χώρα στο Εκθεσιακό Κέντρο του Περιστερίου. Ήταν μια επιτυχής τριήμερη εκδήλωση σε έναν τεράστιο αλλά διακεκομμένο χώρο. Στην είσοδο υπήρχε κάτι σαν μεγάλος προθάλαμος από τον οποίο ανοίγονταν πέντε διαφορετικές έξοδοι. Οι τέσσερις από τις εξόδους οδηγούσαν σε διαφορετικούς χώρους που είχαν το μέγεθος κλειστού σταδίου μπάσκετ και η μία οδηγούσε σε έναν ανοιχτό προαύλιο χώρο όπου υπήρχαν καντίνες με φαγητό. Στις τρεις από τις τέσσερις τεράστιες κλειστές αίθουσες είχαν στηθεί τα περίπτερα και οι πάγκοι των εκθετών ενώ η τέταρτη είχε διαμορφωθεί ως συναυλιακός χώρος. Οι διοργανωτές, είχαν την ίδια ιδέα με εκείνους του vintage toys festival. Δηλαδή, να υποστηρίξουν την εκδήλωση συνοδεύοντας την έκθεση με συναυλιακά δρώμενα.

Κατά την διάρκεια του τριημέρου εμφανίστηκαν διάφορα σχήματα και μουσικοί στην σκηνή του φεστιβάλ. Φρόντισα να αποφύγω τις μέρες και τις ώρες που βρίσκονταν on stage rap σχήματα, μη ανεχόμενος να ταλαιπωρήσω τα αυτιά μου με αυτό το ιδίωμα που θεωρώ προσβολή της αισθητικής, ασχέτως αν ο τραγουδιστής των Ημισκουμπρίων (που εμφανιζόταν ως headliner την μια μέρα) φαίνεται συμπαθής τύπος. Το απόγευμα κατά το οποίο επισκέφθηκα την έκθεση εμφανίστηκαν ζωντανά η χορωδία Fantasy Choir, ο Lester Obnoxious και ο Δημήτρης Κοργιαλάς με το συγκρότημά του. 

Η έκθεση ήταν μεγάλη και οι περισσότεροι εκθέτες ήταν σχεδιαστές και εκδότες comics. Ορισμένοι εξ αυτών δημοφιλείς δημιουργοί, προσκεκλημένοι από χώρες του εξωτερικού. Υπήρχαν, επίσης, κατασκευαστές κοσμημάτων με fantasy αισθητική, δημιουργοί ευφάνταστων επιτραπέζιων παιχνιδιών, σύλλογοι μεσαιωνικής σπαθασκίας και ομάδες παιχνιδιών LARP. Σε μια από τις τρεις αίθουσες της έκθεσης είχε διαμορφωθεί ένας ανοιχτός χώρος που έμοιαζε με μεσαιωνική αρένα μονομαχιών. Σε αυτήν μπορούσαν οι επισκέπτες να αναμετρηθούν σε μονομαχίες, χρησιμοποιώντας εκπαιδευτικά μεσαιωνικά σπαθιά και ασπίδες, υπό τις οδηγίες του φίλου Έντουαρντ, τον οποίο είχα φιλοξενήσει στο πρώτο Μεσαιωνικό Φεστιβάλ Ανδραβίδας. 

Πιο δίπλα είχαν στηθεί καμπίνες ηλεκτρονικών παιχνιδιών της δεκαετίας του ’80 και φλίπερ.

Ένας από τους λόγους που μου αρέσει να πηγαίνω σε τέτοιες εκδηλώσεις είναι γιατί γνωρίζω ότι θα συναντήσω πολλούς φίλους και γνωστούς. Αυτή την φορά συνάντησα τον Σπύρο Θεοχάρη, δημιουργό της σειρά comics Byzantine Tales και παιδί που στηρίζει το Μεσαιωνικό Φεστιβάλ Ανδραβίδας, τον εξαιρετικό εικονογράφο του περιοδικού Epiphany Άγγελο Μάνη, τον Αλέξη, που αποτελεί ψυχή της μεγαλύτερης LARP κοινότητας στην Ελλάδα και τον τραγουδιστή του rock συγκροτήματος Διόνυσος Δημήτρη Πετροβίτση. 

Ο Δημήτρης ήταν ένας από τους εκθέτες-πωλητές που προσέφεραν στους επισκέπτες παλιά και αγαπημένα επιτραπέζια, καθώς και είδη διακόσμησης ή ένδυσης με fantasy αισθητική στο περίπτερο του καταστήματος My Baby Yoda.

Το πρώτο συμπέρασμα που μπορούσε να εξάγει όποιος επισκέφθηκε το pop culture festival αφορά τους Έλληνες δημιουργούς comics. Η χώρα μας διαθέτει, πλέον, αρκετούς εξαιρετικούς σχεδιαστές και εικονογράφους. Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι δεν υπάρχει ομαλός δρόμος προς την επαφή τους με το κοινό. Δημιουργοί υπάρχουν, αναγνώστες φαίνεται να υπάρχουν, δεν υπάρχουν, όμως, δυνατό εγχώριο εκδοτικό στερέωμα που μπορεί να σηκώσει το βάρος μιας εικονογραφημένης έκδοσης η οποία απαιτεί υψηλό οικονομικό κόστος λόγω των εκτοξευμένων τιμών στα τυπογραφεία. Με αποτέλεσμα πολλοί αξιόλογοι Έλληνες δημιουργοί είτε να μην βρίσκουν πρόσβαση στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό, είτε να επιχειρούν μόνοι τους να δημοσιεύσουν τις δουλειές τους με αυτοεκδοτικά εγχειρήματα μικρής εμβέλειας, είτε να καταφεύγουν σε εκδοτικούς οίκους του εξωτερικού.   

Σε αυτό το σημείο οφείλω να σημειώσω μια παθογένεια της εποχής μας που επηρεάζει την κοινότητα των comics. Εννοώ τον ατομικισμό. Παρατηρώ ότι υπάρχουν αρκετοί αξιόλογοι Έλληνες δημιουργοί που δραστηριοποιούνται μεμονωμένα. Ωστόσο, αν δεν γίνουν συνεργασίες είναι δύσκολο να υπερβληθούν τα υπαρκτά εμπόδια. Πρώτον, γιατί ένας πολύ καλός εικονογράφος δεν είναι απαραίτητο να αποτελεί εξίσου καλό σεναριογράφο. Και, δεύτερον, γιατί τα περισσότερα comics που αγαπήθηκαν μαζικά στην Ελλάδα του παρελθόντος ήταν πολυθεματικά και φιλοξενούσαν δουλειές πολλών δημιουργών και σεναριογράφων.

Όπως και να έχει, σε γενικές γραμμές ήταν μια επιτυχής εκδήλωση. Υπήρχε εισιτήριο των επτά ευρώ που δεν ήταν από τα ακριβά αλλά θα μπορούσε να είναι και φθηνότερο. Πάντως, για τους αναγνώστες της λογοτεχνίας του φανταστικού και των comics η ώρα περνούσε ευχάριστα στο περιβάλλον του φεστιβάλ.

Έκανα ένα πέρασμα στον συναυλιακό χώρο κάποια στιγμή και είδα για λίγο την χορωδία Fantasy Choir. Η Fantasy Choir αποτελεί την πρώτη χορωδία στην Ελλάδα με ρεπερτόριο εμπνευσμένο αποκλειστικά από soundtracks ταινιών, σειρών και παιχνιδιών του φανταστικού. Τα κορίτσια και ο μαέστρος τους ήταν σε εξαιρετική φόρμα και η ατμόσφαιρα που δημιούργησαν υποβλητική.

Επέστρεψα για λίγη ώρα στην έκθεση και επανήλθα στον χώρο που είχε στηθεί το stage για να δω το τέλος της συναυλίας του Lester Obnoxious. Ο Lester παίζει στην ηλεκτρική του κιθάρα και τραγουδά hard core rock’n’roll και ακραίο metal. Τα υπόλοιπα όργανα είναι ηχογραφημένα. Ήταν πολύ καλός στην σκηνή και έλεγε εντυπωσιακά άνετα τα brutal  τραγούδια του. Βέβαια και για την περίπτωσή του Lester προκύπτει το ερώτημα που αφορά τους Έλληνες δημιουργούς comics. Γιατί μόνος; Γιατί να μην συνοδεύεται από μια hard core μπάντα; Ζούμε στην εποχή του μεταμοντέρνου ατομικισμού, όπως και να έχει.

Η μέρα του φεστιβάλ έκλεισε με την συναυλία του Κοργιαλά, ο οποίος έπαιξε τα γνωστά του τραγούδια και κάποια κομμάτια ελληνικών rock συγκροτημάτων. Ο κόσμος που συγκεντρώθηκε στον συναυλιακό χώρο ήταν γύρω στα εκατόν πενήντα άτομα. Ασφαλώς αυτό έφερε στην επιφάνεια νέα ερωτηματικά που έχουν να κάνουν με την αλλαγή των νοοτροπιών της ελληνικής κοινωνίας στις συνθήκες της μεταμοντέρνας νεωτερικότητας.

Καταρχάς το φάσμα των σημάτων που εμφανίστηκαν στην σκηνή ήταν μεγάλο και κάλυπτε διάφορα μουσικά ρεύματα. Αλλά ακόμη και αν υποθέσουμε ότι υπήρχαν πολλοί επισκέπτες του φεστιβάλ, που δεν είχαν ενδιαφέρον για το στυλ μουσικής των εμφανιζόμενων σχημάτων. Ήταν τόσο δύσκολο να περάσουν αν ρίξουν μια ματιά; Να δουν τι γινόταν στην διπλανή αίθουσα; Πλήρωσαν ένα εισιτήριο που τους έδινε την δυνατότητα να δουν και ορισμένους μουσικούς, πέρα από την έκθεση. Κάποιοι, μάλιστα, αρκετά γνωστοί στο ευρύ κοινό. Άραγε, απ’ όλους τους επισκέπτες του φεστιβάλ μόνο οι εκατόν πενήντα (με το ζόρι) είχαν την περιέργεια έστω να ακούσουν για λίγα λεπτά τους μουσικούς; Τόσο πολύ βιάζονταν, μέρα αργίας, να φύγουν για να γυρίσουν σπίτια τους εννιά παρά τέταρτο η ώρα, όταν άρχισαν οι εκκλήσεις των διοργανωτών να αδειάσουν οι αίθουσες των εκθέσεων; Ποιος ξέρει;

Έχω την εντύπωση, πάντως, ότι πρόκειται για ένα ακόμη θέμα νοοτροπιών που επικρατούν στην ελληνική κοινωνία σήμερα. Ανατρέχω στα χρόνια της εφηβείας μου και της παιδικότητάς μου. Δεν χρειάζεται να γράψω τι συνέβαινε εκείνα τα χρόνια, της δεκαετίας του ’80 και του ’90 αλλά και μέχρι πριν κάποια χρόνια, όταν είχαμε πληρώσει εισιτήριο, που μας έδινε την ευκαιρία να δούμε και να ακούσουμε ζωντανή μουσική. Αν δεν μας άρεσε το θέαμα, θα το λέγαμε και θα το συζητούσαμε για μέρες. Το να αγνοήσουμε, όμως, το live ήταν πέρα από την οπτική μας.

Θεωρώ ότι πέρα από μια γραφειοκρατικά φορμαλιστική και ατομικιστική νοοτροπία γενικευμένης αδιαφορίας που επικρατεί, λόγω του εξουσιαστικού φιλελευθερισμού της παγκοσμιοποίησης, στις μέρες μας, εδώ έχουμε να κάνουμε και με το φαινόμενο υποβάθμισης του ρόλου της μουσικής που προκλήθηκε μέσω της διάχυσής της στο internet. Η μουσική έχασε την σημασία της και την δυναμική της. Υποβιβάστηκε σε αλληλουχίες ήχων που συνοδεύουν άλλα γεγονότα.