Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ

                                       Αποκριάτικη παρέλαση στην Αθήνα

                                                                                            του Σταμάτη Μαμούτου

Η απόφαση του Δήμου Αθηναίων να αναβιώσει το αθηναϊκό καρναβάλι μισό αιώνα μετά το τέλος του δεν θα μπορούσε παρά να κεντρίσει άμεσα το ενδιαφέρον όσων ρομαντικών παραδοσιοκρατών συχνάζουμε στο κέντρο της πρωτεύουσας. Μολονότι είχα μια ιδιαιτέρως κουραστική εργασιακή εβδομάδα, η οποία ολοκληρώθηκε με την πολύωρη ορθοστασία, το κυνηγητό και το ασταμάτητο περπάτημα εν μέσω δακρυγόνων στην συγκέντρωση της Παρασκευής για τους νεκρούς των Τεμπών, την Κυριακή φρόντισα να ανέβω νωρίς το απόγευμα στο Σύνταγμα μολονότι οι μυς μου ήταν ακόμη πιασμένοι και τα πόδια συνέχιζαν να πονούν. Τελικά, όμως, άξιζε τον κόπο. Το αρτιγέννητο αθηναϊκό καρναβάλι του 21^ου αιώνα είχε ορισμένες δυνατές στιγμές αλλά και ένα μέτριο τελείωμα.

Η σκέψη του Δήμου Αθηναίων φαίνεται ότι ήταν να διοργανώσει μια εκδήλωση με μικρό κόστος και έξυπνες ιδέες. Θα τα είχε καταφέρει στο έπακρο αν τα πρόσωπα που βρίσκονται πίσω από τους θεσμούς δεν διαπνέονταν από την επικρατούσα εμμονή σε συμβατικές και life style αντιλήψεις. Ας δούμε αναλυτικότερα τι εννοώ.

Το πρόγραμμα του καρναβαλιού των Αθηνών ήταν εστιασμένο σε δύο μέρη. Πρώτον, στην πορεία των καρναβαλιστών, με την συμμετοχή των θεατών, από την πλατεία Συντάγματος προς την Ερμού κι από εκεί προς την πλατεία Κοτζιά, εν μέσω των στενών δρόμων του εμπορικού κέντρου. Και δεύτερον, στην ολοκλήρωση της εκδήλωσης με γιορτή και τραγούδια απέναντι από το κτίριο του δημαρχείου. Το πρώτο μέρος ήταν επιτυχημένο. Το δεύτερο εμφανώς κατώτερο του πρώτου.

Η παρέλαση πραγματοποιήθηκε από οργανωμένες ομάδες καρναβαλιστών. Επρόκειτο για λίγους πολιτιστικούς και αθλητικούς συλλόγους, που συνοδεύονταν από τρεις ξυλοπόδαρους. Αν και ολιγομελείς οι ομάδες των καρναβαλιστών, διαπνέονταν από πολύ κέφι και μας χάρισαν ένα ωραίο θέαμα. Ασφαλώς, κορυφαίοι όλων οι νεαροί αθλητές του συλλόγου Κουνγκ Φου που διευθύνει ο Κώστας Μαθιόπουλος, οι οποίοι προπορεύονταν χειριζόμενοι τον εντυπωσιακό κινεζικό δράκο.

Όταν οι λίγες ομάδες των καρναβαλιστών πέρασαν από την πλατεία Συντάγματος στην οδό Ερμού οι χιλιάδες θεατές, που βρίσκονταν στους γύρω δρόμους, ακολούθησαν, σχηματίζοντας μια εντυπωσιακά μαζική πομπή. Με τον δράκο να προπορεύεται, τους καρναβαλιστές να ακολουθούν και τους θεατές να γίνονται το τελευταίο μέρος της παρέλασης, άρχισε να ρέει προς το δημαρχείο ένα ξέφρενο και εντυπωσιακό ποτάμι κόσμου.

Μεταμοντέρνα και συμμετοχική η ιδέα των διοργανωτών της απορρόφησης των θεατών στην παρέλαση αλλά αρέσει και σε εμάς. Όχι για την μεταμοντερνιά της, ασφαλώς, μα γιατί θυμίζει αρχαιότητα και, κυρίως, μεσαίωνα. Κάπου στο βάθος αυτού του ανθρώπινου ποταμιού έπιασα λίγο σφυγμό που κέντριζε την ψυχή με απόηχους βακχικής έντασης. Φωνές, χαρμόσυνη φασαρία, διάθεση για ξεφάντωμα. Συναισθήματα και συμπεριφορές που σχεδόν έχουν ξεχαστεί στον δημόσιο αθηναϊκό βίο κατά τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια της μνημονιακής παρακμής και της νεοφιλελεύθερης λεηλασίας των συνειδήσεων, έτσι όπως την έχω ζήσει εγώ τουλάχιστον, άρχισαν να αντιστοιχίζονται με αναμνήσεις που ξεκλειδώνονταν από ξεχασμένες γωνιές του νου.

Η πομπή ήταν αναμφίβολα το πιο ωραίο, το πιο εντυπωσιακό και το πιο επιτυχημένο σημείο του αθηναϊκού καρναβαλιού. Θα μπορούσε, όμως, να είναι αισθητικά αρτιότερο. Δεν περιμένω ότι θα βρω ευήκοα ώτα αν δεν οργανωθεί κάποτε ένας σοβαρός πολιτικός χώρος διαπνεόμενος από τις ιδέες του πολιτικού Ρομαντισμού. Αλλά θα καταγράψω την παρατήρηση έστω για την ιστορία.

Ρε παιδιά, ρε καλοί μας άνθρωποι εκεί στο πολιτιστικό τμήμα του Δήμου, στην Αθήνα πραγματοποιείται η εκδήλωση. Σε μια από τις πλέον τουριστικές πόλεις του πλανήτη –για όσους σκέφτεστε με φιλελεύθερες και προοδευτικές πολιτικές ιδέες που έχουν ως γνώμονα την προτεραιότητα των κινήσεων της αγοράς, θα έπρεπε αυτός να είναι ένας επιπλέον λόγος προκειμένου να λάβετε υπόψη αυτό που γράφω, ασχέτως αν  ρομαντική μου παραδοσιοκρατία με κάνει να αφήνω εκτός του οπτικού μου πεδίου την αγοραία και τουριστική παράμετρο. Για ποιο λόγο να μην δοθεί ένα εθνικά ελληνικό και, ακόμη περισσότερο, αθηναϊκά ιστορικό αισθητικό περιεχόμενο στην πομπή; Για ποιο λόγο να μην έρθουν στο προσκήνιο οι υπέροχοι ελληνικοί μύθοι και οι αθηναϊκές παραδόσεις που σχετίζονται με τις Αποκριές;

Άψογη ήταν η εμφάνιση των παιδιών με τον κινεζικό δράκο, αλλά γιατί να μην υπάρχει μια αντίστοιχη ελληνική «γκαμήλα», όπως ήταν το αθηναϊκό έθιμο για πολλά χρόνια στον 19^ο και στον 20^ο αιώνα; Εξαιρετική η εμφάνιση της ομάδας των τυμπανιστών αλλά γιατί να είναι ντυμένοι με πολιτικά φανελάκια και όχι με βακχικές ή διονυσιακές αρχαιοελληνικές ενδυμασίες; Γιατί να χτυπούν μπότες από ντραμς και όχι παραδοσιακά κρουστά; Κοντολογίς, γιατί να μην υπάρχει η φροντίδα έτσι ώστε να αποκτήσει ισχυρή αθηναϊκή ταυτότητα η διοργάνωση, αναδεικνύοντας μια σειρά αισθητικών επιλογών από την αρχαιότητα μέχρι τον 20^ο αιώνα, η οποία είναι διαθέσιμη στο πολιτιστικό ελληνικό οπλοστάσιο;

Γιατί ζούμε στην εποχή της παγκοσμιοποίησης και πρέπει να αποδεχόμαστε οτιδήποτε θεωρείται διεθνιστικό ή τουλάχιστον μη εθνοτικά ταυτοτικό, θα μπορούσε να απαντήσει κανείς. Ή, ακόμη, γιατί καταλαμβάνουν τις θέσεις των αποφάσεων άνθρωποι που έχουν ξεχάσει να σκέπτονται, να θυμούνται, να διαβάζουν και να φαντάζονται έξω από προκαθορισμένα εργαλειακά πλαίσια, ίσως απαντούσε κάποιος άλλος. Οι ξεκάθαρες αισθητικές ταυτότητες βρίσκονται υπό περιορισμό στους μεταμοντέρνους καιρούς μας. Ας είναι.

Όπως και να έχει, ακόμη κι έτσι, η πομπή των καρναβαλιστών και του κοινού ήταν το πιο ωραίο σημείο της αθηναϊκής αποκριάς. Όταν η πομπή έφτασε στην πλατεία Κοτζιά, γύρω στις επτά το απόγευμα, ανέλαβε την καθοδήγησή της από το μικρόφωνο ο γνωστός παρουσιαστής Χρήστος Φερεντίνος. Κάπου εκεί η εκδήλωση άρχισε να χάνει δυναμική. Όχι γιατί θεωρώ ότι ο Φερεντίνος δεν ξέρει να κάνει σωστά αυτό που του ζητούν. Η επιλογή του Δήμου ήταν ασφαλής, καθώς ο Φερεντίνος έχει εμπειρία ως παρουσιαστής του καρναβαλιού της Πάτρας. Ωστόσο, φρονώ ότι αν θέλουμε κάτι να αποκτήσει ένα βάθος και μια ένταση θα πρέπει οπωσδήποτε κάποτε να αποφευχθεί το life style. Όλη η δυναμική, όλη η αυθόρμητη ένταση του καρναβαλικού βιώματος πάει περίπατο όταν καπελώνεται από εύπεπτο μικροφωνικό χιούμορ και σύντομους, τηλεοπτικού ύφους, διαλόγους. Δεν υπήρχε τηλεόραση να μεταδίδει απευθείας την παρέλαση ώστε να χρειάζεται παρουσιαστής. Και, κυρίως, δεν χρειάζονταν τα αστειάκια, οι κοφτές τηλεοπτικές ατάκες, γενικότερα η παρουσίαση σε ύφος υποβολής του βιώματος που αναδυόταν.  

Ακολούθησε ένας σύντομος χαιρετισμός του δημάρχου, ένα όχι σωστά οργανωμένο γαϊτανάκι και μετά ανέβηκε στην σκηνή ένα συγκρότημα για να συνεχιστεί η εκδήλωση με συναυλία. Όταν άκουσα το συγκρότημα να ξεκινά με τραγούδι των Πυξ Λαξ θεώρησα ότι ήταν ώρα να φεύγω. Το αποκριάτικο περιεχόμενο της εκδήλωσης είχε τελειώσει και περνούσαμε σε μια τυπική βραδιά διασκέδασης των καιρών μας. Να ‘μαστε καλά και του χρόνου.

Σε γενικές γραμμές το πρόσημο ήταν θετικό. Η αναβίωση του αθηναϊκού καρναβαλιού έγινε με επιτυχία. Υπάρχουν, ασφαλώς, μεγάλα περιθώρια βελτίωσης αλλά το πρώτο βήμα έγινε προς την σωστή κατεύθυνση. Αμφιβάλλω, βέβαια, αν θα υπάρξει εμβάθυνση προς το τέρμα του προορισμού. Κάτι τέτοιο ίσως αποτελεί υπερβολική απαίτηση για την συνθήκη της εποχής μας.