Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ

                                                       Αποτίμηση του 53^ου Φεστιβάλ Βιβλίου

Ολοκληρώθηκε πριν λίγες μέρες το 53^ο Φεστιβάλ Βιβλίου, που πραγματοποιήθηκε και φέτος στο Πεδίον του Άρεως. Η αλήθεια είναι ότι το σημείο διεξαγωγής του Φεστιβάλ αποτέλεσε από τον Αύγουστο κιόλας θέμα διαδικτυακών συζητήσεων και όχι άδικα.

Μπορεί, πράγματι, το Πεδίον του Άρεως να ήταν ο τόπος που διεξαγόταν το Φεστιβάλ επί σειρά ετών, πριν μετακομίσει στην οδό Διονυσίου Αρεοπαγίτου και μετέπειτα στο Ζάππειο. Ωστόσο, η διαμόρφωση των χώρων του Πεδίου ήταν διαφορετική κατά τις δεκαετίες του ’90 και του ’00, στις οποίες πρόλαβα την διοργάνωση του Φεστιβάλ στο Πεδίον. Οι διάδρομοι είχαν μεγάλο πλάτος και τα τραπέζια των εκδοτών μπορούσαν να φιλοξενηθούν σε συνθήκες άνεσης, οι οποίες είναι απαραίτητες για ένα τέτοιο Φεστιβάλ που φιλοξενεί αναγνώστες και αναζητητές βιβλίων.

Πλέον, οι συνθήκες φιλοξενίας του Φεστιβάλ είναι διαφορετικές. Για τον απλούστατο λόγο ότι οι χώροι του Πεδίου έχουν αναδιαμορφωθεί. Με αποτέλεσμα τα πρώτα εκατόν πενήντα περίπτερα και τραπέζια των εκδοτών να τοποθετούνται σε πολύ στενούς χώρους, που γεμίζουν ασφυκτικά από επισκέπτες με τρόπο που θυμίζουν λαϊκή αγορά οπωροκηπευτικών προϊόντων. Υπό τέτοιες συνθήκες, ασφαλώς, δεν μπορεί ο εκάστοτε αναγνώστης που σκοπεύει να κάνει σοβαρή έρευνα αγοράς να τα καταφέρει.

Κύριοι διοργανωτές, πολύ απλά, δεν χωράμε σε τόσο στενούς διαδρόμους, ούτε μπορούμε να ψάξουμε βιβλία με δεκάδες άλλους επισκέπτες να σπρώχνουν, να στριμώχνονται, να ασφυκτιούν. Συνεπώς, κρίνονται απολύτως βάσιμα και εύλογα τα παράπονα αρκετών επισκεπτών που δημοσιεύθηκαν, ακόμη και πριν την έναρξη του Φεστιβάλ, σε διαδικτυακούς τόπους, με αφορμή το θέμα του χώρου διεξαγωγής.

Συμφωνώ, ακόμη, και μάλιστα απολύτως, με όσους υποστηρίζουν ότι εφόσον υπάρχει η απόλυτα πετυχημένη στο παρελθόν επιλογή του Ζαππείου στο τραπέζι, δεν θα έπρεπε να τίθεται θέμα συζήτησης. Ο καλύτερος χώρος για την διεξαγωγή του Φεστιβάλ Βιβλίου των Αθηνών είναι μακράν το Ζάππειο. Τόσο λόγω των άνετων και όμορφων χώρων του όσο και λόγω της ευκολότερης προσβασιμότητας. Υπάρχουν αρκετοί αναγνώστες από τα νότια και τα βόρεια προάστια με τους οποίους συζήτησα που δεν βρήκαν χρόνο να επισκεφθούν το Φεστιβάλ λόγω της εμφανώς πιο δύσκολης πρόσβασης με δημόσιες συγκοινωνίες στο Πεδίον του Άρεως σε σύγκριση με το Ζάππειο. 

Οι διοργανωτές, από την άλλη, τονίζουν την ιδέα της συνέχειας του Φεστιβάλ στον παλαιό χώρο διεξαγωγής του. Συμφωνώ και σέβομαι το επιχείρημα. Υπό την προϋπόθεση ότι περιλαμβάνει μια δόση αλήθειας. Γιατί διατηρώ αμφιβολίες για αυτό το τελευταίο. Έχω την υποψία ότι η επιλογή του χώρου γίνεται σε συνεννόηση με πολιτικούς παράγοντες που θέλουν να βοηθήσουν την συγκεκριμένη περιοχή των ορίων Κυψέλης, Βικτώριας, Εξαρχείων να κρατηθεί σε ένα επίπεδο ανεκτής ποιότητας βίου, έστω για ορισμένα χρονικά διαστήματα, πριν ισοπεδωθεί (σε όρους ποιότητας) από την κοχλάζουσα υποβάθμιση που επελαύνει εδώ και χρόνια γύρω από την πλατεία Βικτωρίας λόγω της ολοκληρωτικής κατάληψης της περιοχής από αφροασιατικούς μεταναστευτικούς πληθυσμούς. 

Κατανοητό είναι αυτό αν το σκεφτούμε με τους όρους της συμβατικής καθημερινότητας. Ωστόσο δεν σημαίνει ότι πρέπει να ανεχόμαστε τα αντιφατικά τερτίπια των πολιτικών της εξουσίας, που προκαλούν καθημερινά τον θάνατο της χώρας εφαρμόζοντας την νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση, όταν αποφασίζουν να μπαλώσουν προβλήματα που τα ίδια τους τα συμφέροντα και αυτές καθαυτές οι φιλελεύθερες οικονομικοπολιτικές ιδέες τους δημιουργούν.

Στα της έκθεσης, τώρα, όπως ήταν αναμενόμενο, οι αναγνώστες που διατηρούν σταθερή επαφή με τα βιβλιοπωλεία δεν θα βρουν κάτι εντυπωσιακά διαφορετικό στο Φεστιβάλ. Ωστόσο ο θεσμός παραμένει θελκτικός. Μια βόλτα ανάμεσα στους περισσότερους μεγάλης και μεσαίας εκδοτικής δυναμικής οίκους της χώρας είναι πάντοτε καλοδεχούμενη. Πέρα από τα συγκεντρωμένα βιβλία, την ευκαιρία να δούμε γνωστούς, την δυνατότητα που παρέχουν ακόμη ορισμένοι εκδότες για εκπτώσεις στις τιμές και την υπαρκτή πιθανότητα να βρεθεί στους πάγκους του Φεστιβάλ κάποιος τίτλος ξεχασμένος από τους βιβλιοπώλες, ένας περίπατος σε μια έκθεση βιβλίου υπό συνθήκες βραδινής φθινοπωρινής ραστώνης είναι οπωσδήποτε καλοδεχούμενος.

Απ’ ότι μας ενημέρωσαν φίλοι εκδότες το ενοίκιο των τραπεζιών παραμένει αρκετά τσουχτερό για τα οικονομικά δεδομένα της εποχής μας αλλά όλοι ελπίζουν ότι η κίνηση των επισκεπτών θα το αντισταθμίσει. Φέτος φάνηκε ότι ο στόχος αυτός επιτεύχθηκε για αρκετούς εκδότες. Η κίνηση ήταν κάτι παραπάνω από ικανοποιητική απ’ όσο μπορούμε να κρίνουμε. Οι τιμές ήταν σε γενικές γραμμές ελάχιστα καλύτερες από αυτές των βιβλιοπωλείων. Τα περισσότερα βιβλία που είδαμε πωλούνταν 10% φθηνότερα απ’ ότι στα βιβλιοπωλεία αλλά υπήρχαν και εξαιρέσεις. Κάποια αρκετά φθηνότερα και κάποια ακριβότερα απ’ ότι πωλούνται στην λιανική των βιβλιοπωλείων.

Μέλη της λέσχης επισκεφθήκαμε αρκετές φορές το Φεστιβάλ και η εικόνα που σχηματίσαμε είναι αρκετά καθαρή.  Ασφαλώς, όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος δεν χάσαμε την ευκαιρία να προβούμε σε διανομή φυλλαδίων της Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ. και να γνωρίσουμε, μέσω αυτής της πρακτικής, αναγνώστες.

 

ΥΓ. Πέρα από την αναζήτηση βιβλίων και την διανομή φυλλαδίων δεν χάσαμε την ευκαιρία να επιχειρήσουμε μια αναζήτηση ενός αστικού θρύλου που συνδέεται με το Πεδίον του Άρεως. Οι μυημένοι στα του πολιτικού μας χώρου γνωρίζουν τον παλιό μύθο που θέλει ένα πλάσμα της ελληνικής μυθολογίας, τον Κένταυρο Χείρωνα, να εμφανίζεται ορισμένες βραδιές, υπό την μορφή άυλου φάσματος, ανάμεσα από τα δέντρα και κρυμμένο στην πλούσια βλάστηση του Πεδίου. Το φασματικό πλάσμα, μισό ίππος και μισό άνθρωπος, στοιχειώνει την φαντασία μεγάλης μερίδας επαναστατών της εποχής μας, εθνικιστών, αναρχικών, μαρξιστών και άλλων. Ανάμεσα στις πολιτικές τους συντροφιές, σε μικρά γραφεία και σκοτεινά πολιτικά στέκια, ο Κένταυρος μαγνητίζει το ενδιαφέρον και σκορπά ρίγη ανομολόγητων μυστικών στις καρδιές. Κάποιοι πιστεύουν ότι το φάντασμα του ιππανθρώπου είναι υπεύθυνο για διαδικτυακές επιθέσεις και πολιτικές προβοκάτσιες. Όχι γιατί επιδιώκει κάποιον πολιτικό στόχο. Μα γιατί, όντας πολιτικό ον, ως γνήσιο αρχαιοελληνικό πλάσμα, κοινωνεί στον δήμο τις ηδονές που του προσφέρει η απόλαυση του σαρκασμού έκπτωτων από τα αρχαία ελληνικά ιδανικά νεοελλήνων.

Αναζητήσαμε αυτό το μυθικό πλάσμα σε διάφορα σημεία του Πεδίου αλλά καμία φορά δεν καταφέραμε να συλλάβουμε έστω μια σκιά της άυλης παρουσίας του. Ο μυθικός Κένταυρος ήταν απών και μόνο οι φθινοπωρινές σκιές που σάλευαν κάτω από το αργυρό φως του φεγγαριού συνόδευαν το θρόισμα των φύλλων. Ήμασταν έτοιμοι να αποδεχτούμε ότι ο αστικός μύθος είχε ξεθωριάσει. Όταν, μια μέρα, ένας Αutonomos συναγωνιστής μας ενημέρωσε ότι κατά την δική του επίσκεψη στο Φεστιβάλ ο Κένταυρος είχε καλπάσει ανάμεσα από τα περίπτερα των εκδοτών και, αφήνοντας πίσω τον μπουχό να καταπιεί τις μάζες των ανελλήνιστων κοινών ανθρώπων της εποχής μας, ορθωνόταν επιβλητικός και κυρίαρχος δίπλα στο άγαλμα του βασιλιά Κωνσταντίνου του Α.

Τι άραγε να συζητούσε η φασματική μορφή του Κένταυρου με τον παλιό βασιλιά; Ποιες γενεαλογίες αριστείας να διασταυρώνονταν στο διάβα των οικογενειών κατά την διάρκεια των αιώνων; Κανείς δεν ξέρει. Κανείς δεν μας πει ποτέ. Γιατί έτσι ήταν γραφτό να γίνει και έτσι έγινε…