Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ

                               Ανταπόκριση από το 52^ο φεστιβάλ βιβλίου 

Ολοκληρώθηκε το 52^ο Φεστιβάλ Βιβλίου που πραγματοποιήθηκε και φέτος στο Πεδίον του Άρεως. Μέλη της λέσχης μας επισκέφθηκαν τρεις φορές τους χώρους του Φεστιβάλ και, όπως κάθε χρονιά, αφού έκαναν έρευνα στους πάγκους των εκδοτών και αγόρασαν ενδιαφέροντα βιβλία, πραγματοποίησαν διανομή ενημερωτικών φυλλαδίων της Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ.

Ως χώρος το Πεδίον του Άρεως υστερεί σε σύγκριση με το Ζάππειο. Οι διάδρομοι ήταν στενοί και ανάγκασαν τους επισκέπτες να στριμώχνονται (πολύ περισσότερο εφόσον σε ορισμένα σημεία πραγματοποιούνταν έργα). Ο ήλιος χτυπούσε ανηλεώς όλους σχεδόν τους πάγκους της μιας πλευράς, μετατρέποντάς τους σε φωλιές καύσωνα και κάνοντας δύσκολη την παραμονή των πελατών και την εργασία των πωλητών κατά τις πρωινές ώρες λειτουργίας των σαββατοκύριακων. 

Σε ορισμένα σημεία το έδαφος δεν ήταν στρωμένο με τις γνωστές πλάκες ή πέτρες, οι χιλιάδες επισκέπτες πατούσαν σε χώμα και χαλίκια, με αποτέλεσμα να σηκώνεται έστω και ελαφρά ένας μπουχός από τα διαδοχικά πατήματα (τις βροχερές μέρες αντιθέτως σχηματιζόταν στο έδαφος λάσπη). Τέλος η πρόσβαση στον χώρο είναι πιο δύσκολη από εκείνη του Ζαππείου γιατί το Πεδίο στερείται έναν κοντινό κομβικό σταθμό του μετρό, όπως είναι αυτός του Συντάγματος, που αποβιβάζει χιλιάδες επισκέπτες ανά λίγα λεπτά. 

Κατά τα άλλα η οργάνωση είχε σχεδιαστεί προσεκτικά. Υπήρχαν διαδοχικές ενδιαφέρουσες συναυλίες και ομιλίες τόσο στην είσοδο του Φεστιβάλ όσο και στα περίπτερα εκδηλώσεων που είχαν στηθεί εσωτερικά στους χώρους της έκθεσης. Ήταν ευχάριστη έκπληξη ότι μια από τις ημέρες που επισκεφτήκαμε το Φεστιβάλ τραγούδησε στον διαμορφωμένο χώρο της εισόδου ο Ισίδωρος Πάτερος, ο Κρητικός βάρδος που εμφανίστηκε φέτος στο Μεσαιωνικό Φεστιβάλ της Ανδραβίδας. Την τελευταία ημέρα έπαιξε σε διάφορα σημεία του χώρου η φιλαρμονική του δήμου Αθηνών. Υπήρχε, ασφαλώς, ένας χάρτης με το όνομα κάθε εκδότη που συμμετείχε και τον αριθμό του περιπτέρου του ακριβώς δίπλα από την είσοδο στο κουβούκλιο παροχής πληροφοριών στους επισκέπτες.

Οι εκθέτες ήταν λίγο πολύ οι αναμενόμενοι. Μολονότι το ενοίκιο των πάγκων είναι υψηλό και έχει προκαλέσει δυσφορία στον εκδοτικό κόσμο οι συμμετοχές ήταν και φέτος πολλές. Για όποιον είναι τακτικός θαμώνας των βιβλιοπωλείων δεν υπήρχαν πολλά νέα βιβλία να εντοπίσει ή κάτι ιδιαίτερο να αναζητήσει και η επίσκεψη στην έκθεση είχε περισσότερο το νόημα μιας βόλτας ανάμεσα σε βιβλιοπώλες. Το θετικό ήταν ότι υπήρξαν περιπτώσεις γενναίων εκπτωτικών προσφορών. Για παράδειγμα στις εκδόσεις Θεμέλιο εντοπίσαμε ακόμη και 30-35% εκπτώσεις σε τιμές νέων βιβλίων. Πολύ ενδιαφέροντα βιβλία υπήρχαν, όπως κάθε χρόνο, σε εκδόσεις όπως οι Printa Ροές, Ύψιλον, Πόλις ενώ για εμάς υπάρχει σταθερά ιδιαίτερο ενδιαφέρον και για εκδόσεις που εστιάζουν στην φανταστική λογοτεχνία (Λυχνάρι, Αίολος, Anubis κλπ). Ευχάριστο γεγονός η παρουσία εκδοτών comics, όπως των Byzantine Tales και Ανεμοδουρά (Μικρός Ήρως), καθώς και εταιριών επιτραπέζιων παιχνιδιών όπως οι Κάισσα και Δεσύλλας.

Ιδιαίτερη αναφορά αξίζει ο ιδιοκτήτης των εκδόσεων Περισπωμένη. Ο Σωτήρης όχι μόνο κυκλοφορεί πολύ ποιοτικά κείμενα και αισθητικά προσεγμένα βιβλία αλλά δεν διστάζει ακόμη και να χαρίσει ή να προσφέρει τα εξαιρετικά βιβλία των εκδόσεών του έως και με 60% έκπτωση, αν διαπιστώσει ότι ο συνομιλητής του είναι αυθεντικός βιβλιόφιλος!! Πρόκειται για έναν λάτρη του βιβλίου που ο εκδοτικός του οίκος αξίζει να στηριχτεί από το αναγνωστικό κοινό.

Διαβάσαμε σε κάποιο διαδικτυακό τόπο ότι ενώ τα βιβλιοπωλεία αδειάζουν οι εκθέσεις συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον πολλών επισκεπτών. Απαντάμε σε όσους έχουν παρόμοιες απορίες ότι δεν είναι και τόσο δύσκολο να καταλάβουν τι συμβαίνει. Στα βιβλιοπωλεία πηγαίνουν να ψάξουν και να αγοράσουν βιβλία οι ελάχιστοι εναπομείναντες αναγνώστες. Στις εκθέσεις πηγαίνουν, μαζί με τους ελάχιστους εναπομείναντες αναγνώστες, μεγάλοι αριθμοί επισκεπτών που απλώς θέλουν να κάνουν μια βόλτα βλέποντας τους πάγκους (και αν τύχει να τους κεντρίσει κάποιο βιβλίο το ενδιαφέρον μπορεί και να το αγοράσουν). Βοηθά και η επικοινωνία των εκθέσεων με την διαφήμιση που τα μεμονωμένα βιβλιοπωλεία δεν μπορούν να έχουν.

Όμως, ακόμη και η σχετικά μεγάλη παρουσία επισκεπτών στις εκθέσεις δεν είναι επαρκής για να ικανοποιηθούν οι προϋποθέσεις συντήρησης των περισσότερων εκδοτικών οίκων. Οι πωλητές στα περίπτερα του φεστιβάλ τόνιζαν ότι κόσμος μπορεί να πήγε φέτος στο Πεδίον του Άρεως, όμως αγορές έκαναν λίγοι. Οι περισσότεροι επισκέπτες απλώς έβλεπαν τους πάγκους και περιφέρονταν στους χώρους του Φεστιβάλ. Γεγονός που έχει να κάνει ασφαλώς με την ακρίβεια της εποχής μας αλλά και με το ότι εκ των επισκεπτών του Φεστιβάλ δεν ήταν άπαντες τακτικοί αναγνώστες.

Είναι χαρακτηριστικό ότι καθώς μοιράζαμε φυλλάδια της λέσχης στην είσοδο του χώρου της διοργάνωσης συζητούσαμε ότι δεν είχε και μεγάλο νόημα αυτό που κάναμε. Η παρουσία νέων παιδιών, ροκάδων, γκοθάδων, metalheads και αναγνωστών της λογοτεχνίας του φανταστικού, που γινόταν παλαιότερα αισθητή κατά την διανομή των ενημερωτικών φυλλαδίων της λέσχης μας, έχει σχεδόν εκμηδενιστεί. Ο μέσος όρος ηλικίας των επισκεπτών του φεστιβάλ ήταν σαφώς άνω των εξήντα ετών. Οι κάπως νεότεροι ήταν κυρίως γονείς που έβγαζαν βόλτα τα παιδιά τους. Αν συναντούσαμε κάποιον που φαινόταν συμβατός με τα πεδία ενδιαφέροντος της Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ. αυτό συνέβαινε πολύ αραιά και επρόκειτο για μεσήλικα.

Σε γενικές γραμμές είναι πλέον εμπειρικά αισθητό -και μάλιστα πολύ άμεσα- ότι «γερνάει» το κοινό που έχει παρόμοια λογοτεχνικά και διανοητικά ενδιαφέροντα με εμάς (όπως συμβαίνει και με το κοινό των μουσικών ακουσμάτων μας). Κι αυτό συμβαίνει όχι μόνο γιατί η χυδαία εξουσία της παγκοσμιοποίησης εξανδραπόδισε την νεολαία των ευρωπαϊκών κρατών αλλά και γιατί οδηγεί σε εξαφάνιση τα έθνη τους. Η υπογεννητικότητα κάνει πλέον εμφανείς τις συνέπειές της και σε συνδυασμό με το φαινόμενο της μετανάστευσης αλλάζει τα πληθυσμιακά δεδομένα και τείνει να εξαφανίσει τα ευρωπαϊκά έθνη που σταδιακά μετατρέπονται σε επιμέρους κοινότητες ανάμεσα στις υπόλοιπες που φιλοξενούν τα (πάλαι ποτέ εθνικά) κράτη τους.

Αλλά με αυτά τα θέματα θα καταπιαστούμε σε μεταγενέστερα άρθρα.